tự nhiên 2

Lão Tử Tinh Hoa – Thu Giang Nguyễn Duy Cần .
Tự Nhiên 2

&&&

Chương 19 Lão Tử nói :”Kiến Tố , bảo Phác , thiểu tư quả dục “ ( Tỏ lòng đơn giản , giữ tính tự nhiên , ít riêng tây , ít tham dục ) . Đó cũng là bảo phải trở về với tự nhiên . Kiến Tố bảo Phác là gì ? Phác là gỗ mà còn tự nhiên , chưa đẽo gọt , chưa cưa dùng . Theo Lão Tử , thì chữ Phác dùng để ám chỉ Đạo , cái thể thuần phác lúc ban đầu , cái trạng thái bản nguyên của tâm hồn , chưa bị ảnh hưởng của Xã Hội làm sai lệch . Hay nói 1 cách khác , chưa bị luân lí , học thuyết , tập quán mà ta gọi chung là văn hóa hay văn minh làm sai lạc ...Bản tính Phác ở đây cũng đống nghĩa với tự nhiên ...

Nhận thức được cái bản tính đơn thuần ( Tố ) rồi , và mãi ôm giữ cái Bản Tính tự nhiên ấy ... đó là mục đích cuối cùng của ngưới học Đạo . Và nhờ vậy mà lòng trở nên ít riêng tây , ít tham dục , mới bảo phác ( mới giữ được cái tính thuấn phác tự nhiên ) , mới kiến tố , nghĩa là mới nhận thấy được tấm lòng trong trắng đơn thuần chưa bị ngoại giới nhuộm thêm màu sắc , hay sửa đổi thể chất , tức là bản tính .

Chữ Tố đây , nghĩa đen là 1 thứ tơ thuần chất trong trắng , dùng để ám chỉ lòng đơn thuần chưa bị ngoại cảnh tập nhiễm . Bởi vậy mới nói :” tuyệt thánh khí trí ... tuyệt nhân khí nghĩa , tuyệt xảo khí lợi ...thử tam giả dĩ vi văn bất túc “ .

Tại sao gọi rằng tuyệt 3 điều đó là chưa đủ ? Là vì làm được 3 điều đó , bất quá là những hành động tiêu cực , chỉ trị được cái ngọn mà không trị được cái gốc , tức là dứt được cái nguồn khêu gợi mà chưa dứt được cái lòng tham dục do sự mê chấp nhị nguyên gây nên .

Tóm lại , cố ôm giữ được Đạo thì mới nhận thấy được lòng trong trắng đơn thuần và nhân thế mới bớt được sự riêng tây , bớt lòng tham dục .

&&&


Xã hội Trung Hoa cổ được xây dựng trên 2 hệ thống tư tưởng truyền thống nghịch nhau , nhưng bổ túc nhau , là những hệ thống tư tưởng của Khổng học và Lão học .

Khổng học thì gồm nắm tất cả mọi ước lệ xã hội , hay nói 1 cách khác , Khổng học chuyên về sự đào tạo mọi trí thức ước lệ giả tạo . Từ trẻ đến già đều được giáo dục theo 1 khuôn khổ luân lí nhất định với mục đích là ức chế những khuynh hướng ngông cuồng và lãng mạn , phóng túng và ích kỉ cá nhân để thích nghi với cái giường của chàng Procuste , tức là chế độ xã hội và chánh trị . Giá trị của cá nhân là ở nơi vai trò của các nhân ấy đối với xã hội ấy .

Trái lại , Lão học là cái học của những kẻ đã rời bỏ cái sống giả tạo ước lệ của xã hội để trở về với đời sống thành thực của nội tâm . Sự từ bỏ những hoạt động xã hội là 1 cách giải thoát nội tâm khỏi những gông cùm của những ước lệ giả tạo của chế độ và xã hội , của những lề lối suy tư miễn cưỡng và cư xử không tự nhiên .

Lão học vì vậy , là 1 cái học đeo đuổi theo Tự Nhiên , chống với nhân tạo , căn cứ trên sự hiểu biết trực chỉ vào lòng mình . Trực tiếp với cái sống mà không cần phải trải qua 1 môi giới nào , hay phải theo 1 học thuyết hay giáo lí nào của con người bày ra cả .

Chương 22 Lão Tử nói :” Hi ngôn , tự nhiên “( ít nói , để cho tự nhiên ) . Nói lên câu ấy , có lẽ Lão Tử muốn khuyên ta đừng dụng tâm giáo thuyết , nhồi sọ con người với những ý tưởng cá nhân , mà bắt buộc mọi người cùng theo . Đó là cách giúp con người trở về với tính thuấn phác tự nhiên của mình .

Khổng Học nhắm vào việc uốn nắn con người theo 1 thể thức nhất định , theo những qui tắc hẹp hòi và cứng rắn của xã hội , và công việc ấy dĩ nhiên không sao tránh khỏi những va chạm vào đời sống cá nhân , gây tranh chấp và đau khổ cho cá nhân , gây nơi tâm hồn họ nhiều mặc cảm tai hại , làm cho con người sống trong những xã hội văn minh giả tạo ấy mất cả tính thành thực hồn nhiên và ngây thơ của con trẻ . Mà chỉ có những bậc Thánh , bậc Hiền mới tìm lại được mà thôi .

Vai trò của Lão học , trái lại , là tìm cách để phục hồi cái tâm trạng hồn nhiên : “ kiến tố bảo phác” ấy của con người , chẳng những bằng sự chữa trị những thái quá của sự buộc ràng về lễ giáo gây thành những “ mặc cảm tội lỗi ‘ có khi làm tăm tối cả cuộc đời , nó lại còn có sứ mạng phát huy cái đức hồn nhiên , thực thà thường gọi là tự nhiên , nghĩa là trở lại với cái người thật của mình .

Nhiều tâm hồn quá nhậy cảm không sao chịu nổi sự đàn áp của chế độ quá khắt khe của luân lí và xã hội nên khi gặp phải những dồn ép quá nặng nề mãnh liệt biến thành những tình trạng thác loạn gây nên nhiều tội ác hết sức đau thương . Phải chăng đó là 1 hậu quả mà ta phải trả để bù vào những lợi ích không thể chối cãi của những xã hội có tổ chức rất qui mô theo Khổng học ? Âu đó cũng là 1 chân lí mà Lão Tử thường nhắc nhở : không có 1 cái hay nào mà không có cái dở của nó kèm theo .

&&&