nhu nhược

Lão Tử Tinh Hoa- Thu Giang Nguyễn Duy Cần .
&&&

Nhu Nhược

Thuyết Nhu Nhược của Lão Tử là thuyết bị người đời hiểu lầm nhất , như thuyết Bất Tranh của ông vậy .

Thật sự Nhu Nhược là gì ?

Ở chương 76 , ông nói rõ nhất :” Nhân chi sinh dã nhu nhược , kì tử giả kiên cường .Vạn vật thảo mộc chi sinh dã nhu thủy , kì tử dã khô kháo . Cố kiên cường giả , tử chi đồ ; nhu nhược giả , sinh cho đồ . Thị dĩ binh cường tắc bất thắng ; mộc cường tắc chiết . Cố kiên cướng xử hạ , nhu nhược xử thượng “

( Người khi mới sinh ,thì mềm yếu , mà khi chết thì cứng và mạnh . Vạn vật cây cỏ , mới sinh thì mềm dịu , mà khi chết thì khô héo . Nên cứng và mạnh , là bạn của chết . Mềm và yếu là bạn của sống . Vậy , binh mạnh thì không thắng , cây mạnh thì ắt gẫy . Cứng và mạnh , ở bậc dưới ; mềm và yếu , ở bực trên.)

Trong đoạn văn trên đây , 2 chữ Nhu Nhược quả có 1 triết lí sâu xa , chứ không phải có cái nghĩa thiển cận như thông thường người ta đã hiểu . Lấy thí dụ 1 cái cây , cành lá mềm dịu là chứng sự đang sức sinh hóa ; còn sự khô cứng là triệu chứng của sự cằn cỗi , chết chóc , không còn biến động gì được nữa .

Như thế Nhu Nhược có nghĩa là uyển chuyển , không cố chấp trong 1 hình thức cố định nào , dù thuộc về tâm lí , tình cảm hay tư tưởng .Tâm hồn con người Giải Thoát phải biết luôn luôn thay đổi , biến hóa , vô cùng uyển chuyển để theo kịp với nhịp sống của cuộc Đại Hóa trong trời đất . nếu bị hạn định trong 1 hình thức cứng rắn nào , thì đó là triệu chứng của sự khô cứng và chết chóc .

Bởi vậy , người theo Đạo Giải thoát rất sợ lối tư tưởng theo thành kiến , theo thói quen , theo tập niệm , thường nô lệ theo 1 bảng giá trị bất cứ thuộc về 1 hệ thống tư tưởng , đạo đức , luân lí hay tôn giáo nào .

Mỗi 1 thói quen là 1 thứ ngưng đọng , không còn biến đổi ...nghĩa là đã trở thành máy móc ... Và như vậy , ta có thể quả quyết rằng :” Không có 1 thói quen nào là hay cả đối với tư tưởng . Suy nghĩ theo thói quen , yêu thương vì thói quen , hành động theo tập quán , đó là những trở ngại lớn nhất trong con đường Giải thoát .Cho nên kẻ muốn đi đến Giải thoát , bước đầu tiên là tự mình phá hủy tất cả mọi thành kiến bất cứ thuộc về giới nào “ Kiên cường giả tử chi đồ , như nhược giả sinh chi đồ”.

Người Giải thoát như con rồng . biến hóa , ẩn hiện , không biết sao mà lượng trước được phản ứng của họ . Bậc thường nhân phản ứng rất hạn định chỉ có 1 chiều thôi , như 1 bộ máy ... Những kẻ mà đời sống tinh thần bị gò bó , lệ thuộc trong 1 hệ thống luân lí hay tư tưởng nào sẽ là những kẻ có 1 phản ứng thô sơ và nhất định mà bất cứ ai có óc quan sát đều có thể biết trước được .

Một ông luật sư đứng ra biện hộ cho ai , bao giờ cũng tìm đủ cách để chứng minh rằng thân chủ mình là vô tội . Một nhà Nho hủ lậu bao giờ cũng có những phản ứng 1 chiều và hẹp hòi câu chấp , luôn luôn sẽ có những phản ứng 1 chiều với những ai phạm vào những điều cấm kị của giáo điều Nho Giáo .

Cũng như nhà duy vật sẽ không bao giờ chịu hiểu những gì không ăn khớp với những lí thuyết của họ , như lí thuyết Giai cấp đấu tranh chẳng hạn . Sự phản ứng đối với cuộc đời sẽ không bao giờ giống với những phản ứng 1 cách máy móc của các chất hóa học đã được người ta khám phá và qui định trong những công thức không bao giờ thay đổi . Bởi vậy , người theo đạo Giải thoát của Lão Trang chắc chắn sẽ không bao giờ là tín đồ trung thành của 1 tôn giáo , 1 triết thuyết , hay là chiến sĩ cuồng nhiệt của 1 chủ nghĩa chánh trị , xã hội hay luân lí nào cả .

Đó là cái huyền nghĩa của 2 chữ Nhu Nhược .

&&&

Nhu nhược lại cũng có cái nghĩa là thuận theo , chiều theo , không cưỡng lại ... tức là cái thuật “ Bất tranh nhi thiện thắng “ dùng “ nhu nhược thắng cương cường “ .

Không chống cự , tức là không tạo cho bên địch có cơ hội để tranh đấu :”phù duy bất tranh , cố thiên hạ mạc năng dữ chi tranh “ ( chương 22 ) . Như thế Nhu Nhược đây có nghĩa là 1 phương pháp tranh đấu :đó là phép lấy hư mà trị thực , 1 phương thuật già dặn nhất trong phép tranh đấu của Nhu đạo ngày nay .

Cho nên mới có chỗ ông bảo :”Thượng thiện nhược thủy , thủy thiện lợi vạn vật nhi bất tranh “ ( Bậc thượng thiện giống như nước , nước thì hay làm lợi cho vạn vật mà không tranh ) . Tánh của nước , thì yếu mềm ; gặp chỗ trống , thiếu thì chảy vào ; gặp chỗ đầy dư thì chảy ra . Lánh cao mà tìm thấp , ngày đêm chảy mãi mà không ngừng . Đó là nó thực hiện cái luật quân bình của Trời Đất Nước , luôn luôn chiều theo mà không kháng cự . Bị cản thì dừng , mở đường thì chảy , ống thẳng bầu tròn , nhưng không mất bản chất .

Tóm lại , chương 40 có viết :” Nhược giả , Đạo chi dụng “. Yếu mềm là cái dụng của Đạo .. Nhược đây là biết chiều theo , không chống lại ... không dùng ý chí mà cưỡng lại với Đạo , như người thợ lặn giỏi không cưỡng lại với nước nên không hay là có nước . Câu “ yếu mềm là cái dụng của Đạo “ , ta phải hiểu yếu mềm đây , là phương pháp để trở về với Đạo .

Bởi người ta thường sống thích đua đòi theo kẻ khác , chỉ tìm cách để bắt chước kẻ khác , sống theo cái sống của kẻ khác , sống theo những ước lệ giả tạo bên ngoài ... mà không sống theo cái Chân Tánh của mình cho nên mới có dùng đến Ý Chí , tức là cố cưỡng ép mình để trở thành những gì không phải là mình . Nếu biết sống theo mình , theo cái Chân Diện Mục của mình thì sao lại phải còn dùng đến Ý Chí . Nên mới gọi là Vô Vi , vì đã huyền đồng cùng Bản Tánh .

Đó là cái nghĩa thứ 2 của Nhu Nhược , đồng với Vô Vi , mà phương tiện là Bất Tranh .

&&&&&&