bất tranh

Lão Tử Tinh Hoa – Thu Giang Nguyễn Duy Cần
Bất Tranh

&&&

Cũng như phần đông người ta đã ngộ nhận 2 chữ Vô Vi là không làm gì cả , phần đông cũng lại ngộ nhận 2 chữ Bất Tranh và cho là không tranh đấu hay không dám tranh đấu , nghĩa là yếu hèn , nhút nhát . Thậm chí Ngô Tất Tố và Nguyễn Đức Tịnh , trong quyển Lão tử của các ông , còn viết : ” Người ta không thể hiểu rằng : không tranh với quân địch thì làm sao thắng với quân địch ? “ Nói thế là không hiểu gì về cái đạo Bất Tranh của Lão Tử , lại cũng không hiểu gì cả về binh pháp .

Chương 68 , ông nói :” Thiện vi sĩ giả bất vũ , thiện chiến giả bất nộ , thiện thắng giả bất dữ . Thiện dụng nhơn giả vi chi hạ , thị vị Bất Tranh chi đức “. ( Người tướng giỏi không dùng vũ lực , người chiến đấu giỏi không giận dữ , khéo thắng địch là không tranh với đó . Khéo dùng người là hạ mình giúp đó , đó là cái đức của sự không tranh ).

Đây là chủ trương Vô Vi , trong phép tranh đấu . Nên để ý đến chữ Thiện của ông dùng : Thiện đây , tức là sự khéo léo , tài giỏi ... Bậc tướng tài giỏi tranh đấu mà không cần phải dùng đến vũ lực . Người chiến đấu tài giỏi là không cần dùng đến sự tranh đấu mà thắng địch ... Trần Trụ trong quyển “ Lão Tử dữ Trang Tử “ nói :” Thiện vi sĩ giả , kì thực dã , bất vũ giả kì mạo dã ; thiện chiến giả kì thực dã , bất nộ giả kì mạo dã ; thiện thắng địch giả kì thực dã , bất dữ giả kì mạo dã “.

Câu trên của Lão Tử có thể giải thích như vầy :” Kẻ làm tướng mà tài giỏi thì không phải dùng đến vũ lực ... Tài giỏi đó là thực , không dùng đến vũ lực , đó là cái bề ngoài của nó . Thiện chiến là thực , mà điềm đạm không tỏ sắc giận đó là cái dáng bên ngoài . Thắng thật khéo bên địch là thực , còn không cùng tranh với địch , đó là cái dáng bên ngoài ...

Như vậy , ta thấy rằng Lão Tử , tuy đề xướng chủ nghĩa bất tranh , nhưng với 2 chữ Thiện Thắng đủ cho ta biết rằng chữ bất tranh chỉ là phương pháp đấu chiến , mà chiến thắng mới thật là mục đích .

Câu “ Phù duy bất tranh , cố thiên hạ mạc năng dữ chi tranh “.( Chỉ vì không tranh , nên thiên hạ không ai tranh nổi với mình , đủ minh chứng rằng người tướng giỏi đâu phải là người dùng đến vũ lực để đánh người trước . Kẻ khéo nhất trong sự thắng kẻ địch là không cần tranh với họ mà vẫn thắng họ 1 cách dễ dàng ...

Đó là phương pháp dùng nhu mà thắng cương , dùng nhược mà thắng cường . Những nguyên tắc chánh trong phép dùng nhu thuật .Rõ rệt nhất là ở chương 69 ông nói :” Dụng binh hữu ngôn , ngô bất cảm vi chủ nhi vi khách , bất cảm tiến thốn nhi thối xích .Thị vị hành vô hành , nhương vô tí , chấp vô binh , nhưng vô địch . Họa mạc đại ư khinh địch , khinh địch cư táng ngô bửu . Cố kháng binh tương gia , ai giả thắng hĩ “.

Dụng binh có câu :” Thà làm khách hơn làm chủ , thà thối 1 bước hơn tiến 1 tấc . Đó gọi là bước mà không đi tới , nhượng mà không xăn tay , bắt giặc mà không đối địch , cầm giữ mà không binh khí . Không họa nào lớn bằng khinh địch . Khinh địch thì mất của báu . Nên 2 bên giao binh kẻ nhường là thắng )

Phải chăng ai đã từng thao luyện theo nhu thuật hay nhu đạo đều nhìn thấy đây là những nguyên tắc chánh của môn vũ thuật ấy .Công dụng của cái Hư , cái Không trong binh pháp đâu phải là nhỏ và tầm thường .

Tôn Tử nói :” Bách chiến bách thắng , phi thiện chi thiện giả dã , bất chiến nhi khuất nhơn chi binh , thiện chi thiện giả dã “ . ( Trăm trận đánh , trăm trận được , chưa phải là người giỏi trong những người giỏi . Không đánh mà làm khuất phục được quân của người , ấy mới là người giỏi trong những người giỏi ) .

Phải chăng cũng cùng 1 ý với Lão Tử trong câu :” Thiện vi sĩ giả bất vũ , thiện thắng địch giả bất dữ ...”( Người tướng giỏi không dùng đến vũ lực ... người khéo thắng được địch là không cùng tranh với đó ). Bởi vậy , Bất Tranh của Lão Tử là phép cầm quân cao nhất ...trong binh pháp , mà cũng là phép xử thế cao nhất trong đạo trị nước .

Phép “ đề kháng bất bạo động “ của Gandhi đã làm khuynh đảo 1 đế quốc mạnh nhất của Âu Tây không đủ là 1 kinh nghiệm cụ thể của phương pháp “ bất tranh nhi thiện thắng “ của Lão Tử ư ? Đó cũng là phép dùng “ nhu nhược thắng cương cướng “ mà ông thường khuyên ta vậy .

&&&

Thuyết Bất Tranh lại còn 1 nghĩa nữa về Chánh trị là “ dĩ kì bất tranh , cố thiên hạ mạc năng dữ chi tranh “ .

Là nghĩa làm sao ? Chương 66 , ông nói :” dục thượng dân tất dĩ ngôn hạ chi , dục tiên dân tất dĩ thân hậu chi . Thị dĩ thánh nhân xử thượng nhi dân bất trọng , xử tiền nhi dân bất hại . Thị dĩ thiên hạ lạc thôi nhi bất yếm . Dĩ kì bất tranh , cố thiên hạ mạc năng dữ chi tranh “ .

( Muốn ngồi trên dân , hẳn nên lấy lời nhỏ nhẹ mà hạ mình . Muốn đứng trước dân , hẳn nên lấy mình để ra sau .Vậy nên Thánh Nhân ở trên mà dân không hay nặng , ở trước mà dân không thấy bị khuất . Và nhờ thế mà thiên hạ không chán , lại còn đẩy tới trước . Là bởi đó không tranh , nên thiên hạ không cùng tranh với đó được )

Bậc Thánh Nhân trị nước , ngồi trên đầu dân mà dân không hay có mình ngồi trên đầu , dẫn đạo dân mà dân không cảm thấy bàn tay của mình dắt dẫn . Bởi vậy , người dân không chán , lại còn đẩy tới trước . Bởi đó không tranh , nên thiên hạ không cùng tranh với đó được .

Thật vậy , bậc Thánh Nhân trị nước , ngồi trên đầu dân mà dân không hay có mình ngồi trên đầu , dẫn đạo dân mà dân không cảm thấy bàn tay mình dắt dẫn . Bởi vậy, người dân không chán lại đưa đẩy lên ngôi cao ...
Là vì Thánh Nhân trị nước bằng Đạo Vô Vi . Luôn luôn đứng dưới thấp , ở đàng sau thì người dân còn chỗ nào để cùng tranh chấp , bởi vậy “ vì không tranh nên thiên hạ không sao cùng tranh vời họ được “.

Trị nước bằng đạo Hữu Vi lại không phải thế :” thường hay can thiệp đến việc dân 1 cách qua rõ ràng , nên người dân cảm thấy là bị trị . Do đó mới có sanh ra tâm trạng chống đối , và nhân thế bậc trị nước phải lo đề phòng để củng cố uy quyền bằng pháp lệ bủa giăng ...Giữa cấp thống trị và bị trị đã có chỗ tranh nhau , thì trước sau sẽ có kẻ thắng người bại . Ngày mà người dân cảm thấy sức nặng của người trên đè xuống , cảm thấy cái bàn tay đát dẫn chỉ đạo quá gắt gao còng giữ , họ sẽ đâm chán , mong vứt quăng gánh nặng , vượt khỏi cái bàn tay sắt buộc ràng .

Dùng cái đạo Hữu Vi mà trị nước là tạo cho nhân dân có chỗ cùng tranh với ta ...là nguy vậy .

&&&&&

ghi nhận :
làm sao cho công nhân hài lòng với công việc và lương bổng
dân ngu không lo sợ đói , nhà cửa đầy đủ
học sinh cố học tập
thì nhà nước khỏi phải lo theo dõi kìm kẹp
không lo trừng trị trộm cướp , không lo nạn hóa chất thực phẩm
ô nhiễm môi trường
thì thật là hạnh phúc
&&&
nhưng chỉ là mơ thôi...