Học thuyết Lão Tử 5

Lão Tử Tinh Hoa - Thu Giang Nguyễn Duy Cần
Học Thuyết Lão Tử ( 5) .

D )Chính Trị :

Như đã nói trước đây . Đạo Đức Kinh sở dĩ viết ra là để cho những nhà trị nước , hay những kẻ sắp ra cầm quyền trị nước . Có lẽ vì mục kích hỗn trạng cực kỳ thê thảm đời Xuân Thu Chiến Quốc mà Lão Tử , cũng như Khổng Tử , Mặc Tử cùng các Pháp gia thời ấy , cố ý đưa ra 1 giải pháp an bang tế thế . Thật vậy , ông nói : ” dân chi cơ , dĩ kì thượng thực thuế chi đa , dân chi nan trị , dĩ kì thượng chi hữu vi ; dân chi kinh tử , dĩ kì cầu sinh chi hậu “.

( Dân mà đói , là vì trên bắt thuế nhiều . Dân mà khó trị , là vì trên dùng đạo hữu vi . Dân mà coi thường cái chết , vì quá trọng cầu cái sống ) .

Bởi vậy , dù có đem cái chết mà dọa dân chúng , cũng không ích gì cả , trong khi dồn họ vào nơi tuyệt vọng ...” dân chi úy tử , nại hà dĩ tử cụ chi “ . ( dân không sợ chết , làm sao lấy chết dọa đó) ( chương 74 ).

Như vậy , ta thấy trị nước , Lão Tử , chống lại với những hình phạt tru lục của Pháp Gia thời đó . Ham sống , sợ chết là thiên tính của loài người . Nhưng làm cho dân không sợ chết nữa , là vì đã quá dùng cái chết mà sát phạt nó . Đó là 1 chân lí , dù mới xem dường như là trái ngược với lẽ thường .

Trong những chế độ hà khắc bạo ngược , hay dùng đến cực hình , dân chúng hàng ngày thường sống trong cảnh không có ngày mai . Thét rồi , họ không còn sợ chết nữa . Dân mà không còn sợ chết nữa , thì dùng cái chết mà dọa chúng có ích gì ? Các nhà xã hội học ngày nay cũng chứng nhận rằng : cực hình càng tăng , số tội ác càng thêm !

Thời Chiến Quốc , giặc giã liên miên , người ta chết , thây nằm chật đất , bởi vậy không có tai họa nào lớn trong đời bằng cái họa chiến tranh . Cho nên ông khuyên :” Kẻ lấy Đạo thờ vua không nên dùng đến binh mà bức thiên hạ “.

Đối với những tai họa đã kể trên , người trị nước phải làm cách nào ? Đồng ý với Khổng Tử , Lão Tử cũng chủ trương cần phải có 1 bậc Hiền để cầm quyền thiên hạ . Nhưng người cầm quyền trị nước , theo Khổng thì có khác với người cầm quyền trị nước theo Lão .

Trong khi theo Khổng thì người trị nước phải hành theo Đạo hữu vi , nghĩa là chế Lễ , tác Nhạc và Làm rất nhiều ...

Còn bậc trị nước theo Lão , trái lại , càng làm ít càng hay , và không làm gì cả lại càng tốt hơn ! Là vì theo Lão Tử : việc đời mà đa đoan , việc người mà rối rắm , chẳng phải vì những việc người ta đã lo cho đời quá ít , mà chính vì những việc mà người ta đã lo cho đời quá nhiều .

Ông nói :” thiên hạ đa kị húy , nhi dân di bần . Dân đa lợi khí , quốc gia tư hôn . Nhân đa kĩ xảo , kì vật tư khởi . Pháp lệnh tư chương , đạo tặc đa hữu “ .
( Thiên hạ mà nhiều kiêng kị ,thì dân chúng càng nghèo . Nhân dân nhiều lợi khí , thì nước nhà càng tối tăm .Người người nhiều tài khéo , vật lạ càng nẩy sinh . Pháp lệnh càng rõ rệt , trộm cướp càng sinh nhiều ).

Cho nên bậc Thánh nhân trị nước phải lo “ đứt thánh bỏ trí , dân lợi trăm phần . Dứt nhân bỏ nghĩa , dân lại thảo lành . Dứt xảo bỏ lợi , trộm cướp không có “.

Một nơi khác ông cũng nói : ” không tôn bậc hiền tài , khiến cho dân không tranh . Không quí của khó đặng , khiến cho dân không trộm cướp . Không phô điều muốn , khiến lòng dân không loạn . Vì vậy , cái trị của Thánh nhân là làm cho dân hư lòng , no dạ , an ( yếu ) chí , mạnh xương . Thường khiến cho dân không biết , không ham , khiến cho kẻ trí không dám dùng đến cái khôn của mình . Làm theo Vô Vi , ắt không có gì là không trị được .

( Bất thượng hiền , xử dân bất tranh . Bất quí nan đắc chi hóa , sử dân bất vi đạo . Bất kiến khả dục , sử dân tâm bất loạn . Thị dĩ Thánh nhân chi trị , hư kì tâm , thực kì phúc , nhược kì chí , cường kì cốt . Thường sử dân vô tri vô dục , sử phù trí giả bất cảm vi dã . Vi vô vi , tắc vô bất trị ).

Đó là dùng phương pháp tiêu cực , thủ tiêu mọi nguyên nhân gây lòng tham dục của con người trước hết , thì nó lấy đâu mà bùng cháy ? Bậc Hiền Tài cũng như Của Khó Đặng , là những cái mồi làm cho lòng dân sanh loạn . Nó có khác nào những chất củi khô làm bổi cho ngọn lửa tham dục dấy lên . Cho nên trị loạn sao bằng phòng loạn , rút củi ra thì lửa tắt đi .

&&&

Trẻ con , lòng ít tham dục , nên đời sống của nó còn tự nhiên chất phác , giản dị ... Cho nên Lão Tử mới nói :”Hàm đức chi hậu ,tỉ ư xích tử “ , nghĩa là đem kẻ đức dầy mà ví với đứa con đỏ . Bậc Thánh nhân trị nước , vì vậy , xem dân như đứa trẻ :thánh nhân giai hài chi . Và không làm cho nó Sáng , mà làm cho nó Ngu :” Cổ chi thiện vi đạo giả , phi dĩ minh dân , tương dĩ ngu chi “.

( Bậc Thánh nhân trị nước mà khéo thi hành Đạo , thì không làm cho dân sáng mà làm cho dân Ngu )

Chữ Minh Dân và Ngu Dân ở đây không còn có cái nghĩa thông thường của nó nữa . Minh dân không có cái nghĩa là mở rộng óc thông minh , Ngu Dân cũng không có nghỉa là làm cho đầu óc con người trở nên ngu đần . Chữ Minh đây , là Đa Kiến Xảo Trá , và chữ Ngu đây là Thuần Hậu Thật Thà .

Cái đạo trị nước hay nhất để đem lại hạnh phúc cho nhân dân là đưa họ trở về 1 đời sống thật thà và giản dị .

&&&